آموزش برای کانون‌های شورشی- شماره بیست و پنجم

آلترناتیو ـ شرایط عینی انقلاب

جوانان آگاه و مبارز- – اقشار معترض و به‌جان آمده از ظلم و ستم دیکتاتوری ولایت فقیه - در سلسله برنامه‌های آموزشی برای نسل قیام و کانون‌های شورشی توجه شما را به مطلبی با عنوان: سرنگونی رژیم ایران و آلترناتیو دموکراتیک- و شرایط عینی انقلاب -جلب می‌کنیم- از شما می‌خواهیم فایل صوتی این برنامه را ضبط کرده و به‌طور آموزشی گوش کنید و در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنید.

دوستان شنونده رادیو مجاهد – این برنامه را با گزیده‌ای از سخنان مسعود رجوی رهبر مقاومت ایران از پیام شمارهٔ۹– ۴تیر۱۳۹۷- با عنوان: عهد ما سرنگونی است شروع می‌کنیم که می‌گوید:
«سرنگونی و تغییر رژیم وظیفه و کارما، و برعهده ما و مردم و پیش‌آهنگ انقلابی خلق ماست؛ با کانون‌های شورشی و مؤسسان چهارم ارتش آزادی. در این راستا چگونه می‌توان شعله‌های قیام را به یکدیگر گره زد تا آتشفشانی برانداز و بنیان کن به‌پا شود؟ پاسخ در”همه باهم“ باسمه‌یی خمینی در جریان انقلاب ضدسلطنتی نیست. منظور او ”همه بامن“ بود. اتحاد و همبستگی، در میدان عمل برای سرنگونی استبداد دینی موضوعیت پیدا می‌کند و محک می‌خورد. این به گونه‌یی درون جوش و قانونمند، صفوف را تصفیه و از شیخ و شاه، از استبداد و وابستگی، و از فرصت‌طلبی و میوه چینی و موج سواری، پالایش می‌کند. این چنین، طلای ناب وحدت از بوتهٔ آزمایش در میدان عمل عبور می‌کند. و الا، سره از ناسره هیچ‌گاه تمیز داده نخواهد شد. بنابراین، پاسخ پیشتاز، در جنگ صد برابر و شورشگری حداکثر است. آن‌قدر که دشمن را به عقب‌نشینی وادار کند. آن‌قدر که بند از بند رژیم بگسلد»-
در پاسخ به سؤالات شما – در این برنامه کانون‌های شورشی می‌خواهیم شما را با اهمیت و مفهوم شرایط عینی انقلاب آشنا کنیم. ابتدا مروری می‌کنیم بر انقلابات جهان و تاریخ معاصر که بسیار انگیزاننده است -ایا می‌دانید تصرف زندان مخوف باستیل فرانسه به‌دست مردم و انقلابیون چگونه انجام شد-
روز ۱۴ژوئیه ۱۷۸۷سال میلادی در حالی که چند لشکر از نیروهای نظامی لویی شانزدهم پادشاه فرانسه در پاریس و اطراف آن مستقر و آماده سرکوب مردم بودند، مردم انقلابی در یک قیام کوبنده و سریع، ظرف چند ساعت زندان مخوف باستیل را که در عین‌حال انبار باروت حکومت هم بود فتح کردند و آن را با خاک یکسان نمودند. این پیروزی شگفت انگیز، یک طلسم شکنی و پرتاب به جلو در انقلاب کبیر فرانسه بود. اما این پیروزی یک سؤال بزرگ را در پش روی نظریه پردازان جامعه‌شاسی، علوم سیاسی و دانش انقلاب، قرارداد. سؤال از شما دوستان شنونده این است که:
در حالی که کشور فرانسه به‌علت فقر، جنگ و نارضایتی‌های گسترده اجتماعی، عموماًً با شورشها و قیامهای مختلف در اینجا و آنجای کشور مواجه بوده، و این شورشها نهایتاً توسط حکومت سرکوب می‌شدند، اکنون چه شد که قیام محروم‌ترین اقشار جامعه در حمله به زندان باستیل به‌رغم حضور فشرده نیروهای نظامی پادشاه، به پیروزی رسید؟ مگر این قیام چه ویژگی داشت؟ و یا چه عواملی موجب موفقیت آن شد؟ پاسخ این سؤال دقیقاً همان موضوع گفتمان ما در این فصل است. بله جدای از ویژگیهای اخص این قیام، آنچه به‌طور قانونمند موجب این پیروزی شد؛ در پایه و مبنا وجود «شرایط عینی» و«وضعیت انقلابی» در کشور است. وقتی این مبنا یا شرط لازم با عامل ذهنی و رهبری کننده به‌مثابه شرط کافی تکمیل شد، نه تنها به این موفقیت دست یافت بلکه یک انقلاب عظیم اجتماعی (انقلاب کبیر فرانسه) را به‌دنبال داشت. انقلابی که به‌مثابه یک زلزله سیاسی ارو پای قدیم را به لرزه در آورد و سنگ‌بنای دنیای مدرن گردید و تاریخ را به مسیر دیگری هدایت کرد.
جوانان دلیر و بی‌باک همراهان رادیو مجاهد -پس حالا ببینیم این شرایط عینی و موقعیت انقلابی چیست؟ سپس آن را در فرانسه به‌عنوان یک الگوی کلاسیک این گفتمان دنبال کنیم و آنگاه با دست پر برگردیم به شرایط میهن خودمان و با مشاهده وضعیت، با آگاهی تمام در ترسیم نقشه‌مسیر قیام تا سرنگونی و تلاش برای تحقق آن مشارکت فعال داشته باشیم.
در اینجا به‌طور کوتاه و خلاصه به پرسش و پاسخ مفاهیم مهم نکات پایه یک انقلاب و قیام می‌پردازیم – سؤال اول شرایط عینی و موقعیت انقلابی چیست؟
جامعه شناسان و تحلیل‌گران دانش انقلاب، از مواضع فکری مختلف، تعاریف متعددی در این باره کرده‌اند، هم‌چنان که در مورد خود انقلاب هم تعریفهای مختلفی وجود دارد.
اما بالاخره معنی انقلاب چیست؟ انقلاب، در لغت به‌معنای از صورتی به‌صورتی در آمدن و دگرگون شدن است و در فرهنگ سیاسی با بیانهای مختلف تعریف شده:
دگرگونی بنیادین و ریشه‌یی در ارزش‌ها و باورها و ایدئولوژی و نگرش‌ها و اسطوره‌های مسلط بر جامعه و نهادهای سیاسی، ساختارهای اجتماعی، کار کردهای دولت، رهبری و نخبگان در دولت. دگرگونی رادیکال در سازمان سیاسی و رهبری کشور، بازسازی دوباره ساختارهای اجتماعی، دگرگونی شتابان در مناسبات اقتصادی، تغییر ناگهانی در بنیان مشروعیت و ایدئولوژی حاکم، دگرگونی رادیکال و خشونت‌آمیز در عرصه نهادهای سیاسی، ساختارهای اجتماعی، ایدئولوژی حاکم، مناسبات مالکیت و غیره... از دیدگاه مارکس و انگلس هم انقلاب، تحول دوره‌های تاریخی بر اساس شیوه تولید مسلط و انتقال از یک دوران به دوران بعدی است.
اما اینجا خوبست تعریف انقلاب را از زبان مسعود رجوی - رهبر مقاومت ایران بشنویم که می‌گوید: « انقلاب، به‌طور خیلی خلاصه، دگرگونی جهش‌وار و تکاملی جامعه از طریق سقوط طبقه حاکم و انهدام نهادها و روابط مربوط به آن توسط توده‌های مردم" تعریف می‌شود». (
پس ما این تعریف را که ‌در عین اختصار، جامع و مانع بوده و حاوی اصلی‌ترین عناصر محتوایی انقلاب است، برگزیدیم. خوب حالا کمی بیشتر وارد جزییات یک انقلاب و روند آن می‌شویم. ابتدا به این سؤال به‌دقت فکر کنید - به‌نظر شما یک انقلاب چگونه محقق می‌شود؟
تئوری جانسون که شامل شرط لازم و کافی است -معتقد است که«عدم تعادل، میان نظام ارزشی و نظام تقسیم کار، شرط لازم برای وقوع انقلاب است». وی سپس پدیده انقلاب را در شقوق مختلف و با اصطلاحات خودش مورد بررسی قرار می‌دهد:. بن
کرین براینتون (Crane Brinton) در کتاب معروفش "کالبد شکافی چهار انقلاب" به بررسی تطبیقی چهار انقلاب انگلستان، فرانسه، آمریکا و روسیه پرداخته. و به این نتیجه می‌رسد که به‌رغم تفاوتهای بسیار بین این انقلابها، اما چند ویژگی عموماً‌ مشترک، موقعیت انقلابی و پیش‌شرط لازم برای وقوع انقلاب را سبب شده است که اینها عبارتند از:
نارضایتی انقلابیون در قبال موانعی که راه‌بند شکوفایی اقتصادی ‌آنها شده، تبعیض بین دارندگان موقعیت‌های دولتی با محرومان از این مشاغل در استفاده از منابع یکسان اقتصادی، برنتافتن ساختار موجود توسط روشنفکران و زمینه‌سازی اندیشه‌های رادیکال، ناتوانی و ناکارآمدی دستگاه دولتی در تطبیق خود با شرایط تازه و پیچیده و بالاخره خود ویرانگری طبقه حاکم و شک و تردید در نقش خود.
دوستان و همراهان رادیو مجاهد – حال ببنیم تعریف لنین انقلابی بزرگ مارکسیست از موقعیت انقلابی»، چیست
لنین در کتاب «دولت و انقلاب»، چرایی پیدایش انقلاب را در بیانی ساده و موجز با انگشت گذاشتن بر هسته کانونی بحث، تعریف کرده است. لنین می‌گوید: انقلاب آنجا رخ می‌دهد که طبقات بالا نتوانند به شیوه‌های پیشین به حکومت خود ادامه دهند و طبقات پایین نخواهند به شیوه‌های پیشین حکومت شوند. از نظر لنین، انقلاب بدون یک بحران عمومی در کشور ناممکن است.
تعریف کاملتر لنین را از کتاب «سقوط انترناسیونال دوم» که در عین‌حال در کلیات آثار لنین هم موجود است، با هم مرور می‌کنیم او می‌گوید
«... انقلاب بدون موقعیت انقلابی غیرممکن است. در ضمن هر موقعیت انقلابی به انقلاب ختم نمی‌شود. عموماً‌ علایم یک موقعیت انقلابی چیست؟ مطمئناً اشتباه نخواهیم کرد اگر به سه علامت عمده اشاره کنیم:
1- طبقات حاکم امکان نداشته باشند حاکمیت خود را به شکل تغییر نیافته حفظ کنند؛ بحران در میان بالاییها یعنی بحران سیاست طبقه حاکم موجب پیدایش شکافی می‌شود که ناخرسندی و برآشفتگی طبقات ستمدیده در آن راه می‌یابد. برای شروع انقلاب معمولاً کافی نیست که پایینی‌ها نخواهند بر روال سابق زندگی کنند، بلکه علاوه بر آن لازم است که بالاییها هم نتوانند بر روال سابق زندگی کنند. – لنین در دومین علام می‌گوید:
۲تشدید بیش از حد عادی فقر و بدبختی طبقات ستم زده.
۳بالا‌گرفتن قابل ملاحظه فعالیت توده‌ها، ناشی از علل پیش گفته، که در دوران «آرام» به آرامی می‌گذارند غارتشان کنند ولی در ادوار توفانی چه تحت تأثیر مجموع بحران و چه به و سیله خود «بالایی‌ها» به میدان عمل تاریخی مستقل کشانده می‌شوند. بدون این تغییرات عینی، به‌عنوان یک قانون عمومی، که نه تنها از اختیار گروهها و احزاب جداگانه، بلکه از اختیار طبقات جداگانه هم مستقل (خارج) است، انقلاب غیرممکن می‌باشد.
چنین موقعیتی در سال ۱۹۰۵در روسیه و در تمام دوران انقلاب در غرب وجود داشت. اما آن موقعیت هم‌چنین در سالهای شصت در قرن اخیر در آلمان و در سالهای ۶۱-۱۸۵۹و ۸۰-۱۸۷۹در روسیه وجود داشت اگر ‌چه در این حالات، انقلابی به‌وقوع نپیوست. چرا؟
به‌خاطر این‌که هر موقعیت انقلابی باعث انقلاب نمی‌گردد. «در چنین شرایطی فقط وقتی انقلاب به‌وقوع می‌پیوندد که علاوه بر تغییراتی که در بالا ذکر شد، تغییری ذهنی هم اضافه گردد. یعنی قدرت طبقه انقلابی برای به انجام رساندن عملیات توده‌یی انقلابی به قدر کافی قوی باشد تا بتواند دولت قدیم را – که حتی در دوره بحران هم اگر سرنگون نشود به خودی خود سقوط نمی‌کند – خرد (و یا جابه‌جا) کند...». بسیاری از توصیفاتی که لنین در تعریف «موقعیت انقلابی» کرده را این روزها در شرایط کنونی ایران شاهدیم و احساس می‌کنیم.